Geleceğin savaş teknolojisi: İnsansız uçaklar

Adını Keltik mitolojisindeki gök gürültüsü ve yıldırımlar tanrısından alan “Taranis” adlı tayyare, İngiltere’nin çokuluslu müdafa şirketi BAE Systems’ın da en garip görünen hava aracı.

Şirket, gri, pürüzsüz kanatları geriye doğru uzanan kama şeklindeki bu İnsansız Savaş Uçağı (UCAV), yada genel adıyla insansız hava aracı (İHA) için “İngiltere’de üretilen en gelişmiş savaş uçağı” diyor.

Taranis, çatışma bölgelerinde uzun menzilli atışlar yapabilecek insansız savaş uçaklarının bir prototipi olarak tasarlandı.

İngiltere’nin en yeni savaş uçağı ‘Thyphoon’ modelinin 2030 senesinde yenisiyle değiştirilmesi planlanıyor. Taranis projesinin başarısı, İngiltere Kraliyet Hava Kuvvetleri’ne gelecekte kullanacağı pilotlu ve pilotusuz savaş uçakları mevzusunda karar vermesi için destek olacak.

Taranis ile alakalı detaylar gizli saklı tutuluyor. Fakat boyutları ortalama, Hava Kuvvetleri’nin mevcut eğitim uçağı Hawk kadar.

Düşük radar kapasitesi ve kızılötesi ışınlarla nesneleri tespit etme özelliklerine haiz olacak şekilde tasarlanan Taranis’in gelişmiş bir egzoz sitemi var. Motorlarının ısısıyla çıkabilecek izlerin takip edilmemesi ve vurulmaması için değişik bir teknolojiye haiz.

Müdafa şirketi BAE Systems’la Taranis’in üretimi için ortak çalışan Rolls-Royce’un araştırma geliştirme birimi başmühendisi Conrad Banks, “Yapmamız ihtiyaç duyulan gaz türbinini tamamen savaş uçağının bedenine iliştirmekti” diyor.

BAE Systems, bu hafta düzenlenen Farnborough Internasyonal Havacılık Fuarı’nda, Taranis’in adı gizli saklı tutulan bir bölgede yapmış olduğu kontrol uçuşlarını ve gelişmiş gizlilik kabiliyetleriyle ilgili son havadisleri paylaştı.

BAE Systems’ın geleceğin savaş uçakları mühendisliği birimi müdürü Chris Garside “Taranis projesi, İngiltere hükümeti ve İngiltere sanayisini iyi mi bir arada çalışabileceğini gösteren çok büyük bir örnek” yorumunu yapıyor.

Avrupa’nın tek insansız savaş uçağı projesi Taranis değil. Kanalın derhal öteki ucu Fransa’da da, Dassault Aviation adlı havacılık şirketi, Neuron adlı benzer bir savaş uçağının denemelerini yapıyor.

Fuarda ek olarak, Fransa ve İngiltere, iki yıl süresince savaş uçakları sistemlerinin gelişimi için 120 milyon sterlin’lik (205 milyon dolar) ortak emek harcama planını deklare etti.

Proje kapsamında, Taranis ve Neuron’un denemelerinden alınan dersler de birleştirip ortak emek harcama yürütülecek.

Fransa geçen yıl, bütçe kaygılarını göz önünde bulundurarak ABD’nin US Reaper model insansız hava aracından almaya karar verdi.

Avrupa devletleri, tek başlarına insansız savaş uçakları için etkin bir pazar olacak kadar büyük değil. Dolayısıyla, bu sistem sadece, öteki ülkelerle birlikte oldukça uluslu İHA’lar geliştirmeleri durumunda ekonomik olabilir.

Farnborough fuarında, her türden, her boyuttan insansız hava aracına (İHA) haiz olan 80 şirket var. Fakat bu İHA’ların bir çok tabanca taşımaya uygun tasarlanmamış. Büyük çoğunluğu data taşımak ve gözlem amaçlı geliştirilmiş.

Dünyanın en sık İHA kullanan birimi ABD silahlı kuvvetleri, 8 bin İHA’ya haiz olabilir fakat yalnızca yüzde 1’i silahlı.

İnsanlı ya da insansız, savaş uçakları geliştirmenin ve üretmenin pahalı olduğu, ekonomik bir gerçek.

Taranis şimdiden 185 milyon sterline mal oldu. Gene de, artan maliyetlerine karşın İHA’lar tüm dünya genelinde hava kuvvetlerinde mühim bir rol oynamaya devam edecek.

Bunun sebebi ise açık: İnsansız hava araçları can sıkan fakat karmaşık meseleleri çabucak halledebiliyor. Yapamadıkları şey ise, nüanslara dayanan kararlar alabilmek. Bu yüzden hem ergonomik hem de etik nedenlerle yakın vakit içinde bu insansız araçların insanlı uçakların yerini tamamen aldıklarını görmemiz mümkün olmayacak.

Geleceğin savaşları açısından daha mümkün olan ise, insansız araçların insanlılarla birlikte iş görmesi. Fakat bu kadar değişik sistemlere haiz yapıları yakın şekilde çalıştırma mevzusu hemen hemen üstünde çalışılmaya başlanmış bir sorun.

Bu yıl başlangıcında, Dassault’un Neuron İHA’sı, insansız savaş uçakları açısından mühim bir ilki gerçekleştirmiş oldu ve yanında bir öteki savaş uçağı olan Fransa’nın son model insanlı jeti Rafale ile birlikte uçtu.

Fakat insansız savaş araçları Taranis ve Neuron şeklinde İHA’lara benzemeyebilir. İnsansız savaş araçları, şu anda mevcud ve hali hazırda pilotların kullandığı savaş jetlerinin insansız versiyonları olabilir.

İsveç’in Saab şirketi, Gripen tipi oldukça amaçlı savaş uçağının insansız modelini geliştirme fikrini değerlendirmeye aldı.

Saab’ı bu fikre iten sebep ise, hava kuvvetleri için, bir geleneksel tayyare bir de insansız savaş uçağı üretmek yerine tek tip bir tayyare gövdesi geliştirmenin daha ucuz olacağı gerçeği.

Saab Genel Müdürü Hakan Buskhe, “Bu, bir uçağın çeşitli görevler için pilotlu mu pilotsuz mu uçacağına dair kararlar alınırken uygun maliyetli çözümler bulma arayışıyla ilgili” diyor.

Yalnızca İsveçliler değil, Boeing de F-16 savaş uçakları için benzer bir değerlendirme yapıyor.

Avrupalı politikacıların askeri İHA’larla ilgili karşılaştıkları zorluklara karşın, küresel İHA pazarı, son yıllarda birçok ülkede kısıtlanan askeri bütçelerin büyük oranda haricinde tutuluyor.

Pazar yılda yüzde 5’e yakın büyüyor ve İngiliz danışmanlık şirketi IHS’nin uzmanlarına bakılırsa gelecek 10 yılda da büyümeye devam edecek.

Pazar, 2014 ve 2023 yılları aralığında 90 milyar dolara kadar çıkacak.

Fakat, bu büyümeyi sağlayacak olan, kısa vadede küçüleceği öngörülen ABD müdafa pazarı olmayacak.

İHA pazarının ABD haricinde senelik gelişme oranının da gelecek on yılda yüzde 10 yada daha çok olacağı öngörülüyor.

IHS danışmanlık kuruluşundan İHA uzmanı Derrick Maple, “Bu oranın bir çok, kendi sanayilerini geliştiren Rusya ve Çin’den geliyor” diyor ve ekliyor:

“Öncelikli talepleri kendileri için kullanmak fakat bilhassa Çin’in ihraç etme isteği var.”

Uzman, Rusya’nın da ‘gelecek on yılda 10 milyar dolardan fazla harcama amacında bulunduğunu’ belirtiyor ve “İnsansız savaş araçları üretecekler” diyor.

Taranis’in başarısına karşın, Avrupalı ülkelerin, 2030 yılı sonrasında pilotlu savaş uçaklarının yanında kendi insansız savaş uçaklarını üretip üretmeyecekleri hemen hemen kati olarak bilinmiyor.

İHA uzmanı Maple, “Oldukca uluslu programların geliştirilmesi siyasal olarak zorlayıcı bir durum” diyor ve şöyleki devam ediyor:

“Fakat bana bakılırsa bunun üstesinden gelmek Avrupa için bir gerekseme, aksi halde ABD ve İsrail’e bağımlı olmaya devam edecekler.”