Bitcoin’in doğumu ile başlamış olan kripto para alanındaki ilk ayı piyasası, 2022 ayı piyasası değil. Güncel ayı piyasasını öbürlerinden ayıran ise kripto paraların ana akım yaygınlık kazanmaya başlamasından sonrasında yaşanması ve makroekonomik koşulların önceki döngülere kıyasla oldukça daha sert olması oldu.
Ortalama iki yıl ilkin başlamış olan boğa piyasası, Bitcoin’in 69 bin doları görmüş olduğu Kasım 2021’de tepe yapmış oldu. Sonraki aylarda ise hem kripto piyasasına özgü halving döngüsü şeklinde faktörlerden hem de makroekonomik gelişmelerden kaynaklı olarak ayı piyasası başladı.
Rusya, Şubat 2022’de Ukrayna’yı işgal etti. Devamında Avrupa genelinde sığınmacı akını yaşanırken, Rusya’nın Avrupa’ya organik gaz tedariğini kesmesi ise enerji krizine yol açtı.
Öte taraftan, Covid-19 pandemisi süresince uygulanan parasal genişleme politikaları tüm dünyada enflasyonun artmasıyla sonuçlandı. Merkez bankaları da para politikalarını değiştirerek enflasyonu baskılamaya çalışmak mecburiyetinde bırakıldı. Fed, mart ayında faiz artışlarına başladı. Avrupa Merkez Bankası (ECB) da 11 senenin arkasından ilk kez faiz artırdı.
Kripto alanına döndüğümüzde, algoritmik stablecoin ekosistemi Terra Classic (LUNC) yada eski adıyla Terra’nın (LUNA) çöküşü, sektörde âdeta yaprak dökümüne yol açtı. Terra ekosisteminin stablecoin’i TerraClassicUSD (USTC), dolar sabitini yitirdi.
Ayı piyasası ve parasal daralma politikalarından kaynaklı olarak sektör genelinde likidite sıkıntısı yaşanmaya başladı. Celsius şeklinde birçok kripto kredi protokolü, ek olarak Three Arrows Capital (3AC) şeklinde alanın önde gelen risk fonları likidite krizine yenik düştü. Son olarak Bahamalar merkezli kripto para borsası FTX, batkı bayrağını çekti.
Peki ayı piyasası yalnızca negatif vakalar dizisinden mi ibaret? Sektörün önde gelen iş insanları, yatırımcıların çoğunlukla düşen kripto fiyatlarına odaklandığı ayı piyasasında geliştirmenin önemine sık sık dikkat çekiyor. Bu iş insanlarından önde gelen Binance CEO’su Changpeng Zhao (CZ), ayı piyasasında yeni kabiliyetleri işe almanın oldukça daha kolay bulunduğunu düşünüyor. CZ, Twitter’daki bir gönderisinde de ayı piyasasında kurulan şirketlerin en güçlüler olduğuna değiniyor.
Cointelegraph Türkiye olarak ayı piyasasının kripto sektörünü ve sektörde meydana getirilen inovasyonları iyi mi etkilediği, resesyonun kripto alanı için bir fırsat olup olmayacağı ve boğa piyasasına yansımalarının iyi mi olacağı sorularını sektör liderlerine yönelttik.
Sual: Ayı piyasası kripto sektöründe yeniliklerin önünü açtı mı? Ayı piyasasının inovasyona iyi mi bir katkısı oldu?
Bitget Global Yönetici Direktörü Gracy Chen: Kripto kışı, inovasyon için lüzumlu olan düşük maliyetli ve yüksek kaliteli gelişme oranlarına ulaşmak için bizlere altın bir pencere sundu. Bir çok süre şirketlerin başarısı, boğa piyasasında oldukça daha görünür oluyor. Sadece çoğu zaman temeller, ayı piyasası esnasında atılıyor. Bu ilk kripto kışı değil ve kesinlikle son da olmayacak.
2022’de en sık karşılaştığımız konsept, kripto ayı piyasasını daha da zorlaştıran problemlerdi. İstikrar eksikliği, merkezileşme ve güvenlik eksiği, bu yıl kripto piyasasında sorun yaratan ana sorunlardan yalnızca birkaçıydı. Fakat tüm bu sorunları, bir öğrenme deneyimi olarak algılıyoruz ve kripto pazarını yatırımcıların gözünde giderek daha çekici hale getirmek için hızla teknolojik çözümler ve yenilikler üretiyoruz. Bir sonraki boğa piyasasında muhtemelen pratiğe dökülmüş şekilde göreceğimiz yeni teknolojilerin, ayı piyasasında duyulan sancı ile üretilen yeniliklerin bir sonucu olacağından asla şüphem yok.
Fanadise Kurucu Ortağı Jakub Chmielnia: Ayı piyasası ve boğa piyasası, inovasyonu değişik bir yöne itiyor. Tek bir inovasyon senaristliği yoktur ve inovasyon, doğrusal değildir. Boğa piyasasında finansman bulmanın daha kolay bulunduğunu ve dolayısıyla daha çok ekibin yeni yazılım ve ürünler geliştirdiğini düşünebilirsiniz. Ayı piyasasında ise fon bulmak oldukça daha zor bir hale geldiği için çoğunlukla oldukça azca sayıda ekip, kişisel bağlantılar yardımıyla ana paraya erişim sağlayabilir. Ayı piyasası esnasında kaynak yaratan girişimlerin hayatta kalma oranının daha yüksek bulunduğunu kolaylıkla söyleyebiliriz; sadece bu süreçte, yenilikçi şirketlerin nominal sayısı da oldukça daha azdır. Boğa piyasası, alana birçok yeni oyuncu getirir. Sadece hayatta kalma oranı, köktencilik bir şekilde düşer. Mesela NFT ekiplerinin bir çok, artık tüm teknik operasyonlarını durdurdu ve yalnızca topluluk yönetimine odaklanıyor. Fancy Bears koleksiyonu ise her neyse ki oldukça iyi gidiyor.
Coinfirm CEO’su Dr. Mircea Mihaescu: İş çevrelerinin zamanı, ayı piyasasının inovasyon için iki açıdan iyi bir ortam bulunduğunu gösteriyor. Sert piyasa koşullarında bir çok düşünce gerçekleşemiyor ve neyin çalışıp hayatta kalabileceğini ortaya koyuyor. Boğa piyasasında yükselen dalga herkesi yukarı çıkarıyor, ayı piyasasında ise yalnızca en iyileri hayatta kalıyor. Ve başarısız olan fikirleri artık kimse dikkate almıyor. İkinci niçin ise ayı piyasasında personelden hizmet sağlayıcılara iş yapma maliyetinin daha düşük olması. Bir yan faydası da kimsenin “bir gecede” başarı beklememesi.
Kripto da değişik değil, kısacık tarihinde birkaç ayı piyasası yaşadı ve her biri inovasyonda yeni bir dalganın başlangıcı oldu. Aynı şeyi önümüzdeki iki yıl içinde de göreceğimizi düşünüyorum.
CoinZoom CEO’su Todd Crosland: Güncel ayı piyasası kripto için anlaşılabilir şekilde zor bir dönem oldu. Sektörün önde gelen oyuncularının bir çok ilk kez kripto kışı geçiriyor ve soğuğu hissettiler. Bu firmalar uzun devam eden boğa piyasasında ışık hızıyla büyüdü ve düşüş trendinde harcamalarını yönetmeleri gerekiyordu. Bu da hizmetlerin durdurulmasından işten çıkarmalara birçok talihsiz sonuca yol açtı.
Fantom Vakfı Yönetici Müdürü David Richardson: Her ne kadar acı bir durum olsa da ayı piyasası ya da risksiz ortamlar, blokzincir şirketlerinin temel yeterliliklerine ve hatta sıcak para akışının olmadığı piyasalar, cansız teknolojiler ve kullanım durumları mevzusunda fırsat yakalamaları için oldukça iyi bir zamandır. Bu bağlamda, yükselen bir boğa piyasasında nefes almak daha da kolay hale gelir ve yalnızca kripto odaklı problemlere değil, bununla beraber gerçek dünya problemlerine, zincir üstü merkeziyetsiz çözümler elde eden yeni inovasyonların geliştirilmesine destek olabilir. Fantom, geçtiğimiz yılki kripto kışında mühim teknolojik kazanımlardan bazılarına erişti. Şimdi de aynısını umuyoruz ve bugün piyasaların daha hareketli ve canlı olduğu bir yıl öncesine nazaran oldukça daha yoğunuz.
Fantom CEO’su Michael Kong: Ayı piyasaları esnasında, yüksek kalitede ürünler ve hizmetler ortaya çıkartan şirketlerin uzun solukta başarıya ulaşmış olacaklarına inanıyorum. Başarıya ulaşmak için sıkı çalışmak ve bağlılık gereklidir. Ne var ki, bu başarıya giden en iyi yoldur. Andre Cronje’nin de söylediği şeklinde “Kestirme yollar ve süratli kazançlar yoktur.”
Sual: Bu edinim, gelecekte yaşanması ihtimaller içinde bir ekonomik gerilemenin kripto ekosistemi için içinde yeniden kati olarak fırsatlar barındıracağı anlamına mı geliyor?
Gracy Chen: Kesinlikle, dünya ekonomisi yüzyıllardır dönemsel problemler yaşıyor. Fakat kripto piyasasında çözümleri olan ekonomik gerilemeyle ilgili birkaç problem var. Mevcut ekonomik krizde, enflasyon bu sorunlardan biri ve Bitcoin, bu soruna bir yanıt. Seneler içinde kriptoya daha çok yasal düzenleme getirilmesi ve kriptonun daha çok benimsenmesiyle birçok insanoğlunun enflasyonist kriz dönemlerinde deflasyonist varlıklara akın edeceğinden inanırım. Kripto ekosisteminin, gelecekte dünya ekonomisinin kronikleşmiş problemlerine çözüm olacağına ve yatırımcılar için büyük fırsatlar yaratacağına inanıyoruz.
Jakub Chmielnia: Her döngü, değişik paradigmalarda bir değişikliğe niçin oluyor. Geçtiğimiz aylarda, merkeziyetsiz protokollerin enerjisini ve yüksek düzeyde merkezileşmiş organizasyonların başarısızlıklarını gördük. Ne yazık ki bir çok ufak yatırımcılardan gelen milyarlarca dolar da bu gelişmelere bağlı olarak buharlaştı. Kripto alanı, giderek daha çok düzenlenecek ve şeffaflık, itimat oluşturmada mühim bir rol oynayacak. Fakat hemen sonra boğa piyasası tekrardan başlamış olacak ve bir sonraki ayı piyasasına kadar insanların değişik türde mantıksız dolandırıcılıklara kalkıştığını göreceğiz. Bu şekilde ilerleyecek…
Mircea Mihaescu: Fiat/“gerçek” iktisat ve kripto piyasasındaki resesyonlarda şimdiye kadar hafifçe bir korelasyon gördük. Kripto alanında inovasyon yapanlar buna devam edecek, yalnızca hatalı iş modellerini kopyalayan daha çok sayıda şirket resesyon esnasında piyasadan çıkacak.
Todd Crosland: Merkeziyetsizlik ve kripto teknolojileri, tarif olarak resesyon dostu denebilir. Ücretleri, gecikmeleri ve fukara olmayı pahalı hale getiren taraflılıkları ortadan kaldırıyorlar. Piyasaların tümünün şişme ve patlama döngüsünden geçtiğini düşünürsek, gelecekte daha oldukça kripto ayı piyasası göreceğimizi anlayabiliriz. Fakat kripto şirketleri ayı piyasalarında vaktini iyi kullanıp mevcut düşüş trendine katkıda bulunmuş olabilecek eksikliklerden ders çıkarmaya bakarsa, sıkıntılı piyasa koşullarının gelişme ve gelişme fırsatları sunmaması için bir sebep yok.
David Richardson: Kesinlike. Bir ihtimal. Ekonomik ve iş anlamındaki genişlemeler makro ve mikro ekonomik düzeyde daraldığında, ekonomik durgunluklar olayların organik sonuçlarının bir parçasıdır. Paranın kolay kazanmış olduğu bir ortamda gelişebilecek aşırılıkları dizginleme eğilimindedirler. Ekonomik durgunluklar, ek olarak piyasaların gerileme dönemlerinde şirketlere alım fırsatları sunar. Ya da Warren Buffett’ın da söylediği şeklinde “Yükselen bir dalga tüm tekneleri kaldırma eğilimindedir, sadece dalgalar çekildiğinde kimin çıplak yüzdüğünü o süre anlarsınız.” Kuvvetsiz ve oldukça fazla kaldıraç kullanan firmalar ve kusurlu teknolojiler eninden sonunda yıkılır. Bunu başaranlar ise sinerjik fırsatlar yakalar.
Michael Kong: Ekonomik durgunluklar esnasında, aşırı kaldıraç kullanan projeler genellikler ilk başarısız olan projelerdir. Eğer sorumluluklarınızın bilincinde olarak projenizi yürütüyorsanız, işte o süre ekonomik durgunluk sona erdiğinde hayatta kalabilir ve gelecekteki başarılarınız için kendinizi konumlandırabilirsiniz. Bu yüzden de ekonomiler her döngüleri takip ettiğinden, bir sonraki ekonomik durgunluk için hazır konumda olmak daima önemlidir.
Sual: Kripto boğa piyasasının da inovasyon için aynı seviyede iyi olacağını düşünüyor musunuz? Cevabınız evet ise bu iyi mi olacak? Yoksa tamamıyla değişik bir eğilim mi göreceğiz?
Gracy Chen: Kesinlikle, fakat değişik bir halde. Boğa piyasasında kripto endüstrisinde ve geleneksel finans dünyasındaki değişik talepleri karşılamak yada değişik sorunları çözmek için tasarlanan protokollerin geniş çapta benimsendiğini görüyoruz. Bu süreçte pek oldukça hata görülse de boğa piyasasındaki temel eğilim, bu projeleri geliştirmek için meydana getirilen yenilik arayışının artışı oluyor. Boğa piyasasında görülen bir başka organik davranış biçimi ise aynı düşünce için birkaç yeni rakibin ortaya çıkması…
Son zamanlarda bir boğa piyasasına tanık olduk ve bazı ciddi yeniliklerin gerçekleştiğini gördük. Dahası, bu yenilikler aslına bakarsak yalnızca bir bebeğin ilk adımlarıydı. Bir sonraki boğa piyasasında oldukça daha ciddi gelişmeler olacağına inanıyoruz. Kripto ekosistemi hala kendi yolunda aşama kaydediyor; fakat bir sonraki boğa piyasasında ayaklarının yere daha sağlam bastığını ve yenilikçiliğe yönelik gelişmelerin hızlandığını göreceğiz. Kriptonun, günlük yaşamın bir parçası haline geldiğine ve şu an kripto ile ilgilenmeyen insanların bile hayatına daha çok dokunduğuna tanık olacağız.
Jakub Chmielnia: Yüzde olarak hayır. Nominal olarak evet. İyi takımlar, çoğu zaman kaynak bulmada zorlanıyor; boğa piyasası ise bunu kolaylaştırıyor. Ek olarak Web3 girişimlerine yatırım meydana getiren Web2 fonlarında bir artış eğilimi görüyorum. Yazılım geliştirmede, Web2 ve Web3 arasındaki ince çizginin ortadan kalkacağına inanıyorum.
Mircea Mihaescu: Boğa piyasası sektöre ciddi bir ana para getirme potansiyeline haiz, fakat ana para dağılımı çoğunlukla son trendleri kovalayarak yapılıyor. Bu bakımdan yenilikçi şirketlerin kullanmaları ihtiyaç duyulan kaynaklara erişimi kolaylaşabilir. Dezavantajlardan biri ise beklentilerin epey yüksek olması. Yatırımcılar yüz milyonlarca dolar yatırım yapmayı ve paralarını birkaç yılda üçe katlamayı “bekliyor.” Bu da kararların daima yenilik yapmak için alınmadığı ve bir firmanın sermayesinde aslan payını satış ve pazarlamanın almış olduğu bir ortam yaratıyor.
Todd Crosland: Boğa piyasalarının her biri sektördeki itimatı artırdı, yatırım düzeyini ve yaygınlığı artırdı. Fakat kripto şirketleri geçmişten ders almalı ve önceki boğa piyasasında meydana getirilen hataları tekrarlamamalı. Derhal kâr etme arzusu gerçek dünyada kullanışlılık sunma isteğini gölgede bıraktığında, itimat ve güvenlik şeklinde en mühim alanlarda gerçek inovasyon çoğu zaman arka plana atılıyor ve sonunda gerçek kişiler para kaybediyor. CoinZoom olarak biz, net ve iyi geliştirilmiş düzenlemelerin uygulanmasının, kripto paraları küresel finans sistemine entegre etmede eleştiri ehemmiyet taşıdığına inanıyoruz. Sektörün büyümeye devam etmesi ve ana akımlaşması için müşterilerin altyapısına ve çerçevesine güvenmeleri gerekiyor, bu da ilerici düzenlemeler ile adım atar. Kriptonun ötesinde fazla değerlenmiş, istihdamı fazla yüksek yada yeterince incelenmeyen sektör ve firmalar, müşteriler için gerçek ve sürdürülebilir kıymet yaratmak şeklinde daha yüksek bir amaca hizmet etmiyorlar.
David Richardson: Evet. Ayı piyasaları ve taze sermayeler ayı piyasasıyla beraber gelir. Daha çok deneyime ve yeniliğe izin verirler.
Michael Kong: İyi bir proje, piyasa vakalarını gözetmeksizin büyümeye ve gelişim göstermeye çaba eden projedir. Buna ek olarak bu projeler aşırı harcama sonucu olumlu bir piyasa döngüsünün devam edeceği umuduna da kapılmaz. Bu durum yalnızca blokzincir projeleri için değil, bununla beraber ekonomideki tüm proje ve firmalar için de geçerlidir. Ne var ki, uzun solukta bir kıymet yaratmayan fazla harcamalar görüyoruz. Bu bağlamda kaynaklar harcanıyor olabilir ve genel anlamda bu savruk harcama durumu ekonomik durgunluk döneminde meydana geliyor.
Sual: Ayı piyasası süresince yaratılan inovasyonlar karşılıklı bir tesir yaratarak boğa piyasasının başlamasına mı sebep olur mu?
Gracy Chen: Kripto kışı, çoğu zaman geliştiriciler tarafınca bahar periyodu olarak kabul edilir. 2018 yılındaki ayı piyasasının arkasından Uniswap, Compound ve Aave şeklinde bir takım yeni DeFi ürünü arka arkaya piyasaya sürüldü. Sadece kullanımın artması, DeFi madencilik modelinin devreye sokulmasına ve piyasanın bolca nakit kaynağına haiz olmasına bağlı… Bu yüzden ayı piyasasında, ürün ve teknoloji inovasyonu açısından bazı projeler testi başarıyla geçerse ve kullanıcı ihtiyacına hitap ederse boğa piyasasında da iş hacimleri hızla artacak ve marka bariyerleri hızla oluşacaktır. Özetle ayı piyasası, proje ortakları ve borsalar için bir hazırlık aşamasıdır. Ürünün yenilikçiliği, pazar tarafınca derhal fark edilmeyebilir; sadece yeniliğin yönü doğru ve kullanıcı odaklı olduğu sürece gelecekte belirli bir süre diliminde ciddi bir patlama yaşaması mümkündür.
Donanım cüzdanlarını düşünün…
FTX’in çöküşü ve siber hücum vakaları, ayı piyasasından sonrasında sık sık meydana geldi. Ayı piyasasında, kullananların hususi anahtar sahibi olma mevzusundaki farkındalığı güçlendi ve kullanıcılar için donanım cüzdanlarının eğitim maliyeti düşüş gösterdi. Bu da donanım cüzdanlarının satışlarında bir artışa yol açıyor. Onekey’nin tahminleri, 2023’ün ilk çeyreğinde Trezor’ın satışlarının yüzde 300 artacağına işaret ediyor. Donanım cüzdanları, daha ilkin oldukça daha dar bir kullanıcı kitlesine sahipti. Ayı piyasasında alınan derslerden sonrasında ise bu gidişat, gelecekte daha popüler hale gelecekler.
Jakub Chmielnia: Geleneksel pazarlar ve kripto piyasası, yüksek oranda ilişkili. Bundan önceki boğa piyasası periyodu, senelerce devam eden düşük faiz oranlarıyla yakından bağlantılıydı. Önümüzdeki birkaç yıl içinde enflasyon sebebiyle bu oranda bir parasal genişlemeyi yeniden görüp göremeyeceğimizi bilemiyorum. Bir sonraki boğa piyasası için benimsemenin artması gerekiyor. NFT’ler yeni oyuncaklar ve ben dahil birçok insan, 100 milyon kişinin daha NFT’ler vasıtasıyla blokzincir alanına getirileceğine inanıyor. Hem tüketici hem de altyapı düzeyinde benimsemeyi artırmaya odaklanan girişimler, genel pazar büyümesi mevzusunda kesinlikle oldukça mühim bir unsur…
Mircea Mihaescu: Tarih durumun bu şekilde bulunduğunu gösteriyor ve kripto da kural dışı değil.
Todd Crosland: Piyasa hareketlerini bilhassa de kriptoda anlamak oldukça zor. Gene de “Bitcoin fiyatı” tartışmasından “blockchain teknolojisinin faydası” tartışmasına geçmemiz, yol aldığımızın işareti. İleri görüşlü, yenilikçi şirketlerin düşüş trendinde kripto, DeFi ve blockchain teknolojisinin potansiyelini ortaya çıkarma mevzusundaki bağlılığı, piyasanın düşüşten yükselişe geçmesine normal olarak destek olabilir. CoinZoom olarak biz, dünya genelinde milyonlarca insana daha adil piyasalar erişim, geniş bir servet yaratma imkanı ve mali refaha erişme fırsatı sunacak sürdürülebilir ve güvenli ürün ve hizmetlere geliştirmeye bağlıyız.
David Richardson: Ayı piyasasında meydana gelen inovasyonların her ne kadar destek olsalar da boğa piyasasının başlamasına sebebiyet verdiklerini söyleyemem. Piyasanın toparlanmasını teşvik eden şey, temellere dönüştür. İnovasyonlar yaratmak için her dönem iyi bir zamandır. Sadece bir kurum için ana paraya ve personele konsantre olmak adına daha çok zamana haiz olmak daha sağlıklıdır. Ayı sezonu ve ekonomik gerilemeler genel anlamda kaçınılmaz olan market genişlemesi sonrası meydana gelen bu fırsatları ortaya çıkarıyor. Bununla birlikte mikro döngüsel piyasa dalgalanmaları, makro seküler değişimlerle ile uyumlu çalışıyor. Blokzincir ve kripto ve etraflarındaki öteki teknolojiler gelişim aşamasında ve kısa süre içinde ortaya çıktılar. Daha ilkin ortaya çıkan tüm teknolojiler şeklinde, bazı varyasyonlar öbürlerinden daha iyi çalışacaktır. Netice olarak, endüstride hem kazananlar hem de kaybedenler olacaktır. Netice olarak, endüstriyi daha kuvvetli ve sürdürülebilir hale getirecek hem sanayi içinde hem de sanayi haricinde hem seküler hem de döngüsel değişimlerin bir araya gelmesine şahitlik ediyoruz.
Michael Kong: Tarihsel açıdan her piyasa döngüsü sonrası sanayi temellerini daha da güçlendiren yeni çıkan ürünler, hizmetler ve kullanım koşulları görüyoruz. Bununla beraber blokzincir teknolojisinde kullananların daha da arttığına şahitlik ediyoruz.
Yorumlar kapalı, ancak trackbacks Ve pingback'ler açık.