Amerikalı sanatçı Mason Rothschild, Opensea platformunda “Metabirkins” başlıklı bir NFT biçiminde ikonik Hermès Birkin çantayı çoğaltarak ve satışa sunarak, bir kez daha fikri iyelik yasasının mühim temel ilkelerine meydan okuyor. Sanatçı, daha ilkin “Bebek Birkin” adlı bir çanta yarattığı için bu çantayı NFT biçiminde ilk kez üretmiyor. Hermès, anlaşmazlığı bir New York Eyaleti mahkemesine taşıdı.
Söz mevzusu olgular, sanatçının yalnızca Birkin çantasını çoğaltmakla kalmayıp bununla birlikte kendi adını taşıyan ticari markayı uyarlanmış biçimlerde kullanımı durumunda, Fransız hukuku kapsamında, önceki hak sahiplerinin korunmasına ilişkin soruları gündeme getirmektedir.
- Yazarın izni olmadan bir eserin tekrardan kullanılması
Benzer bir durumda, Fransız telif hakkı yasasının, yaratı sahibine izinsiz kullanımını önlemek için yasal araçlar sağlayıp sağlayamayacağı sorusu ortaya çıkmaktadır.
Yazara, her türlü izinsiz çoğaltma yada temsile karşı çıkmasına müsaade eden ekonomik hakların yanı sıra, babalık hakkı ve eserinin bütünlüğü hakkı da dahil olmak suretiyle tinsel haklar verilir. Fransız yasalarında sınırlandırıcı bir temelde sağlanan yaratı sahibinin tekelinin istisnalarından birine girmediği sürece, yazarın haklarını baltalamak, hem hukuki hem de cezai yaptırımlara doğal olarak olarak telif hakkı ihlali anlamına gelir.
Bu istisnalardan bir tek parodi, pastiş yada karikatürle ilgili olanın benzer bir durumda gündeme getirilebileceği görülmektedir. Mason Rothschild, sanat içerikli yaklaşımında aslen tüketim toplumunun mizahi ve eleştirel bir niyetinin altını çizmiştir.
Sadece, mizahi niyet korunsa bile, bu kural dışı, herhangi bir karışıklığa mahal vermemek için bir tek ikinci yaratılışın birinciden yeterince uzak olmasını değil, bununla birlikte ikinci yaratılışın, ilk yaratılışı kötüye kullanma niyetini hariç tutmasını gerektirir. Muhtemelen Fransız yargıcın Mason Rothschild’in argümanını takip etmeyeceği yer burasıdır.
- Bir markanın aynı ürünün sanal ortamda satışı için izinsiz kullanılması
Daha yakından incelendiğinde, bir ürünün, mesela bir cüzdanın, bir NFT biçiminde yada bir meta veri tabanında sanal bir nesne olarak satışı, ilgili fizyolojik ürünün satışına benzetilebilir mi? Bu sanal nesneyi belirtmek için aynı yada benzer bir ticari markanın yetkisiz kullanımı, halkın aklında bir kargaşalık olasılığının kanıtlanabilmesi koşuluyla, ticari marka ihlali anlamına gelebilir.
Karıştırılma olasılığı, daha önceki markanın belirttiği mal ve/yada hizmetlerin, itiraz edilen işaret altında pazarlanan mal ve/yada hizmetlerle karşılaştırılmasıyla değerlendirilir. İlgili işaretler arasındaki görsel, fonetik ve kavramsal benzerlikler de dikkate alınmalıdır.
Bir ticari markanın, önceki ticari marka kapsamındakilerle aynı yada benzer olmayan mal ve/yada hizmetlerle ilgili olarak kullanılması, firmanın mühim bir kısmı tarafınca malum “meşhur” bir ticari marka durumu haricinde, bir ihlal teşkil etmez. ilgili kamuoyu.
“Metabirkins”e benzer bir durumda, bizce aslolan sorun “cüzdan” olarak adlandırılan bir markaya sağlanacak korumanın kapsamıdır. Markanın bir itibara haiz olmaması durumunda, bu şekilde bir markanın bir tek fizyolojik ürünü değil, bununla birlikte sanal versiyonunu da kapsadığı düşünülmemelidir, bu yüzden dava ile bağlantılı olarak davalı bir işaretin kullanılmasına karşı çıkmak mümkün olacaktır. aynı ürün fakat sanal bir ortamda?
Ticari marka ofisleri ve mahkemeler tarafınca benimsenen net bir pozisyonun yokluğunda, ihtiyatlı yaklaşım, en azından indirilebilir sanal ürünler için yeni başvuruların yapılmasını mecburi kılar.
Sadece Mason Rothschild’in iddia etmiş olduğu gibi, NFT’ler gibi bir değişen teknolojinin kullanımı, çalışmalarının algısını etkilememelidir. Aynı mantıktan hareketle, sanal bir alanın teknolojik boyutunun, gerçek dünyada esasen sunulan korumaların uygulanmasını etkilemediği düşünülebilir…
